ایمپکت فکتور چیست و نحوه محاسبه آن
ایمپکت فکتور یک شاخص کلی جهت اعتبار سنجی مجلات معتبر موسسه تامسون رویترز می‌باشد. که در این بخش قصد داریم نحوه محاسبه این شاخص را بیان کنیم.
ایمپکت فکتور چیست؟
می‌دانید که اعتبار یک مقاله در تعداد استنادات آن می‌باشد و هر چه تعداد استناداتی که به یک مقاله شده است بیشتر باشد نشان دهنده این است که اعتبار مقاله زیاد است. اصولا مقالاتی که اعتبار بالایی نداشته باشند, یا کیفیت آنها پایین باشد به هیچ عنوان توسط پژوهشگران مورد استناد قرار نمی‌گیرد. از همین رو برخی از ژورنالها وجود دارند که با نام ایمپکت فکتور سنجیده می‌شوند که این ژورنالها جز معتبرین ژورنالها در دنیا می‌باشند. و مقالات بسیار معتبری را پذیرش می‌کنند, که تعداد استناد به آنها بیشتر باشد. ایمپکت فاکتور impact factor اغلب به صورت مخفف نشان داده می‌شود. به صورت میانگین تعداد دفعاتی که مقالات یک مجله در دو سال قبل از آن رفرنس داده شده تعریف می‌شود. که این ضریب تاثیر برای مقالات ژورنالهای موسسه تامسون رویترز می‌باشد. برای اولین بار نیز از سوی این موسسه مطرح شده است و برخی از ژورنالهای این موسسه با عنوان ژورنالهای jcr یا دارای ضریب تاثیر شناخته می‌شود. دو نوع ضریب تاثیر وجود دارد؛ ضریب تاثیر 2 ساله و ضریب تاثیر 5 ساله که معمولا در صفحه اصلی سایت مجله نوشته می‌شود.
مزایا و معایب ایمپکت فکتور
ایمپکت فکتور با اینکه یکی از شاخص های اصلی اعتبار و کیفیت مجلات به حساب می‌رود. اما شاخص کافی نیست و باید از شاخص های دیگری نیز استفاده شود. برای سنجش اعتبار ژورنالها ایمپکت فکتور با وجود اعتبار بسیار بالا محدودیت هایی نیز دارد. ولی با این حال بهترین شاخص برای ارزیابی و اعتبار سنجی ژورنالهای موسسه تامسون رویترز به حساب می‌آید. یکی از دشوارترین امور تحقیقاتی است که هر دانش‌پژوهی به دنبال آن است و انتشار مقاله علمی معتبر در ژورنال‌هایی حتی با ایمپکت‌فکتور پایین، یک موفقیت علمی و تحقیقاتی محسوب خواهد شد.
چگونه از ایمپکت فکتور بودن ژورنالها مطلع شویم؟
باید از ضریب تاثیر ژورنالها قبل از چاپ اطمینان حاصل نمایید و بدانید که ژورنال مورد نظرتان جز ژورنالهای دارای ضریب تاثیر است یا خیر, و سپس مراحل چاپ را شروع کنید. شاخص های ایمپکت فکتور باید معتبر باشند در غیر اینصورت مجله jcr جعلی است و اعتباری ندارد, جهت کسب اطمینان از ایمپکت فکتور بودن ژورنالها می‌توانید از طریق راههای زیر اقدام نمایید. سایت‌های زیر برخی از بهترین منابع برای به‌دست آوردن اطلاعات تخصصی در مورد مجلات هستند و علاوه‌بر اعلام مقدار شاخص ضریب تاثیر، قادرند اطلاعات تکمیلی نظیر کشوری که مجله در آن چاپ‌شده، نام اختصاری مجله، تیراژ شماره‌های چاپ‌شده مجله در سال، زمینه پژوهشی مجله و بسیاری از اطلاعات دیگر را در اختیار دانش‌پژوهان قرار دهند. البته تمامی قسمت‌های این سایت‌ها رایگان نیست و برخی از آنها معمولاً حق عضویتی یک‌ساله را تعیین می‌کنند.
نحوه محاسبه ایمپکت فکتور مجلات
هر ساله ژورنالهای بسیاری در موسسه تامسون رویترز رو نمایی می‌شوند و جز این موسسه محسوب می‌شوند باید ایمپکت فکتور یا میزان ضریب تاثیر مجلات را محاسبه نمایید. هرساله مجلاتی که تحت پوشش نمایه‌ی ISI در Web of Science=WOB قرارگرفته‌اند بررسی می‌شوند. و توسط موسسه تامسون رویترز ISI، مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. برای مقالات و مجلات تازه انتشاریافته ضریب تأثیر یک نشریه، معمولاً با یک‌فاصله زمانی دوساله منتشر می‌شود و زودتر از این زمان اعتبارسنجی نخواهد شد. هر ساله در بانک اطلاعاتی Web of Science و از طریق موسسه ISI بیش از ۱۱۰۰۰ ژورنال منتشر می‌شود و مورد ارزیابی قرار می‌گیرد؛ به‌این‌ترتیب شاخصImpact Factor فقط و فقط برای ژورنالهای ISI محاسبه می‌شوند. این شاخص تعداد ارجاعات به مجله در دو سال گذشته و سال جاری را به‌طور متوسط در نظر می‌گیرد به این صورت که اگر نشریه‌ای در دو سال گذشته تعداد ارجاعات زیادی داشته باشد ولی در سال جاری از تعداد ارجاعات به مجله کم شده باشد این امر بر شاخص Impact Factor تأثیر می‌گذارد.
شاخص Impact Factor برای یک ژورنال و در یک سال مشخص، از تقسیم تعداد مقالات ارجاع‌کننده، به مقالات منتشرشده آن ژورنال در دو سال قبل از آن، بر تمامی مقاله‌های منتشرشده‌ای است که در آن ژورنال و در همان دوره‌ی زمانی دوساله به دست می‌آید.
بنابر فرض مثال: اگر در سال 2012 جمعاً 40 ارجاع به یک مجله صورت گرفته باشد و در آن مجله در سال 2010 تعداد 26 مقاله و در سال 2011 تعداد 24 مقاله چاپ شده باشد، ضریب تاثیر یا ایمپکت فاکتور آن مجله از تقسیم 40 بر 50 به دست می‌آید که 0.80 است. یعنی به طور متوسط هر مقالهٔ آن نشریه 0.80 مرتبه مورد استناد مقالات دیگر قرار گرفته است. بنابراین ایمپکت فاکتور تابع یک دوره سه ساله است که دو سال آن برای چاپ مقاله ها و سال سوم مربوط به ارجاعات به مقالات دو سال قبل است.
