نحوه ترجمه متون تخصصی

ترجمه عبارت است از برگرداندن متنی از زبان مبدأ به زبان مقصد، به‌گونه‌ای که هیچ تغییری در صورت و معنی متن ایجاد نشود. با توجه به اینکه این تعریف بسیار کامل و دقیق است اما نمی‌توان در ترجمه بدین شکل عمل کرد. لذا مترجم باید از معادل کلمه، عبارت و یا جمله در زبان مقصد استفاده کند و منظور یا پیام گوینده زبان مبدأ را برساند.

ترجمه تخصصی یا ترجمه علمی (Scientific Translation) در واقع همان ترجمه متون علمی می‌باشد. لذا ترجمه اینگونه متون علمی، مستلزم دانش و آگاهی خاص و تسلط کافی به اصطلاحات و واژگان تخصصی در زمینه‌های تخصصی علوم موردنظر متن اصلی و همچنین تسلط به زبان مبدأ و مقصد می‌باشد.

در این مطلب نحوه ترجمه تخصصی متون علمی را گام به گام بررسی می‌کنیم:

1. قدم اول برای شروع ترجمه، خواندن متن مورد نظر است.

اگر قبل از شروع ترجمه در جریان کلیات موضوع نباشید، هیچگاه نمی‌توانید تحلیل کلامی (Discourse Analysis) (انتقال درست مفاهیم با توجه به شناخت درست مترجم از فرهنگ و محیط زبان مقصد و حال و هوای نوشته را تحلیل کلامی گویند) را روی ترجمه خود پیاده کنید.

2. بهترین واحد برای ترجمه کردن، جمله است.

جمله مناسب‌ترین واحد ساختاری در بحث مقدماتی ترجمه است. زیرا دارای نهاد و گزاره و پیام مشخص می‌باشد. در جمله‌های کوتاه با یکبار خواندن آن، عموماً هم به پیام آن می‌توان دست یافت و هم می‌توان جمله را به زبان مقصد ترجمه کرد. اما برای جمله‌های بلند، بهتر است بعد از یکبار خواندن، کلمات جدید، مهم و تخصصی را مشخص کرد و معانی آن‌ها را به کمک دیکشنری تخصصی مورد نظر یافت و سپس به سراغ ترجمه جمله رفت.

3. جمله‌بندی روان و حفظ ساختار گرامری متن.

در صورتیکه واژگان را بدون رعایت جمله‌بندی مناسب و اصول ساختاری و گرامری زبان مبدأ و مقصد کنار هم بگذارید معمولاً متنی بدون مفهوم خواهید داشت. لذا برای چیدمان درست واژه‌ها در کنار هم، باید بعد از شناسایی عناصر جمله و با توجه به دستور زبان مقصد، هر کدام را در جایگاه درست قرار دهید. با گذاشتن وقت بیشتر و با ایجاد توقف‌های به‌جا در جمله و شروع مجددهای مناسب به زبان مقصد و همچنین با نوشتن چند جمله‌ی ترجمه شده از یک جمله به زبان مبدأ می‌توانید بهترین ترجمه را با روان‌ترین حالت ممکن و با حفظ تخصصی بودن انتخاب نمائید.

در هر حال تمام این موارد نیاز به تجربه کافی در زمینه ترجمه تخصصی متون علمی دارد که به مرور زمان بدست خواهید آورد.

4. اشتباهات متن را نادیده نگیرید.

مترجمین متون تخصصی از معدود افرادی هستند که متن را با دقت و توجه بسیار بالایی می‌خوانند و سپس ترجمه می‌کنند. لذا بهتر از هر شخص دیگری می‌توانند به اشتباهات کوچک موجود در متن اصلی همچون اشکالات تایپی در نمادها، اشاره اشتباه به نمودارها و ... پی ببرند و آنها را اصلاح کنند. برای این کار به مترجمین توصیه می‌شود که این اشتباهات را تصحیح کنند یا در پرانتز و یا بصورت پاورقی ترجمه صحیح را قید کنند.

5. هنگام ترجمه به اعداد و نمادها دقت کنید.

متون تخصصی شامل اعداد و ارقام، فرمول، دیاگرام و نمادهای متعددی هستند که نباید در فرآیند ترجمه نادیده گرفته شوند. زیرا اشتباه در ورود آن‌ها می‌تواند فرآیند ترجمه را با مشکل مواجه کند. دقت و حوصله در این مورد، مهم‌ترین تکنیک ترجمه تخصصی می‌باشد.

6. ترجمه خود را بازخوانی کنید.

پس از اتمام فرآیند ترجمه، بایستی متن ترجمه شده، توسط مترجم اصلی یا مترجم دیگری نیز بازخوانی شود تا اشتباهات احتمالی موجود در متن که در حین ترجمه رخ داده است اصلاح شود. بنابراین بازخوانی دقیق ترجمه خود را فراموش نکنید.