انواع دسته بندی مقالات علمی

تقسم بندی مقالات از لحاظ محتوای نگارشی

منظور از محتوای مقاله، ساختار نوشتاری مقاله می باشد. مقالات می توانند در نتیجه یک پژوهش نوین نوشته شود و یا ماحصل نوشته های دیگران با تحلیل جدیدی باشد. بر این اساس، مقالات به 6 گروه تقسیم می شوند.

1. مقاله اصیل پژوهشي‌ original research articles: برگرفته‌ از تحقيقي‌ است‌ كه‌ به‌تازگي‌ پايان‌ يافته‌ و چون‌ متكي‌ بر يافته‌هاي‌ تحقيقاتي‌ است‌، گزارش‌ تحقيق‌ نيز به‌ آن‌ گفته‌ مي‌شود.
2. مقاله تحليلي‌: مقاله‌اي‌ است‌ كه‌ مؤلف‌ با استفاده‌ از منابع‌ پژوهشي‌ پيشين‌، نظرية‌ خاصي‌ را در حوزة‌ كار خود مطرح‌ مي‌نمايد و می تواند نظريه‌هاي‌ قبلي‌ را گسترش‌ داده، آنها را با استفاده‌ از شواهد استحكام‌ بخشد و یا آنها را به‌شكل‌ ديگري‌ بيان‌ نموده، آنها را مورد تأمل‌ و ترديد قرار دهد.
3. مقاله مروری review articles: به‌ تحليل‌ كلان‌ و ارزيابي‌ انتقادي‌ نوشته‌هايي‌ مي‌پردازد كه‌ قبلاً منتشر شده‌ است‌ و از طريق‌ مقوله‌بندي‌، يكپارچه‌سازي‌ و ارزشيابي‌ متون‌ منتشر شدة‌ پيشين‌، سير پيشرفت‌ پژوهش‌هاي‌ جاري‌ را در جهت‌ روشن‌ ساختن‌ مسئله‌اي‌ مشخص‌ دنبال‌ مي‌ نماید.
4. گزارش موارد نادر case reports : گزارش یک مورد جدید و نادر پزشکی یا عوارض بسیار کمیاب می باشد.
5. گزارش کوتاه brief research reports: بعضی از مجلات جهت تسریع در انتشار یافته هاي علمی و یا انتشار تعداد بیشتري از مقالات محققین، تعدادي از مقالات کوتاه پژوهشی را جهت چاپ می پذیرند.
6. مقاله گردآوري: اين‌ نوع‌ مقاله‌ صرفاً به‌ گردآوري‌ و انعكاس‌ نقطه‌نظرهاي‌ مختلف‌ مندرج‌ در نوشته‌هاي‌ مرتبط‌ با موضوعي‌ خاص‌ مي‌پردازد و در واقع‌ كار تازه‌اي‌ را عرضه‌ نمي‌كند. تفاوت‌ آن‌ با مقاله‌ تحليلي‌ اين‌ است‌ كه‌ به‌ ارائه‌ نظريه‌ جديدي‌ منتهي‌ نمي‌شود و به‌ سنجش‌ و ارزيابي‌ كليه‌ آثار قبلي‌ نمي‌پردازد.

تقسیم بندی مقالات از لحاظ محل انتشار آن

1. مقاله کنفرانسی: این نوع از مقالات در کنگره ها، کنفرانس ها و یا همایش ها به صورت پوستر و یا سخنرانی ارائه می شوند. برخی از این گرده همایی ها، از میان مقالات ارسالی، بهترین ها را انتخاب و در مجلات علمی به چاپ می رسانند.
2. مقاله ژورنالی: این نوع مقالات با هدف چاپ در مجلات و نشریات علمی معتبر ISI,ISC,SCOPUS و یا نشریات علمی پژوهشی نگارش وبرای داوری به مجلات ارسال می شوند. در مقایسه با مقالات کنفرانسی، نگارش این نوع مقالات به دقت بیشتری نیاز دارد و اینکه اعتیار بالاتری از آنها دارند.

تقسیم بندی مقالات از لحاظ دسترسی

دسترسی آزاد یا عدم دسترسی آزاد به مقالات، به نوع مجله بستگی  دارد. اینکه مجله برای چاپیک مقاله، از مولفین آن مقاله هزینه دریافت کند یا نه، دسترسی مقاله را تعیین می کند. Open access یا close access بودن مجلات هیچ ارتباطی به ISI بودن یا نبودن آنها ندارد. ممکن است مجله ای ISI باشد اما دسترسی آزاد به مقالات آن امکان پذیر نباشد.

1. مقاله Open access : مقالات دسترسی آزاد، مقالاتی هستند که ناشر مجله، بابت چاپ مقاله از نویسنده یا مولف مقاله هزینه دریافت می کند اما در مقابل دسترسی این مقالات برای خوانندگان آزاد خواهد بود و برای دانلود فایل مقاله هیچ محدودیتی وجود نخواهد داشت.
2. مقاله close access: این نوع مقالات بصورت رایگان در مجلات چاپ می شوند،  ناش مجله از نویسنده هزینه ای دریافت نمی کند. اما خوانندگان مقاله فوق، برای دریافت فایل مقاله لازم است تا هزینه پرداخت کنند. در اصطلاح به این نوع مقالات، مقالات پولی گفته می شود.

تقسیم بندی مقالات از لحاظ نوع مجله چاپ شده در آن

1. مقالات ISI : این نوع مقالات به دلیل چاپ در مجلات معتبری که در سایت تامسون رویترز نمایه می شوند، به این نام گفته می شوند. مجلات ISI از لحاظ داشتن ضریب تاثیر بر دو نوع ISI Listed و JCR تقسیم می شوند. مجلات JCR دارای ضریب تاثیر هستند و معتبرترین مجلات جهان هستند. مجلات ISI Listed فاقد ضریب تاثیر هستند. 
2. مقاله ISC : این نوع مقالات در مجلات نمایه شده در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، به این نام نامیده می شوند. این پایگاه اطلاعاتی در ایران واقع شده است. اعتبار علمی مقالات چاپ شده در ISC به دلیل پایه گذاری معیارهای علم سنجی بر اساس قوانین علمی با مقالات ISI برابری می کند.  
3. مقاله SCOPUS : این نوع مقالات در نشریات تحت پوشش موسسه الزیویر چاپ می شوند که موسس آن کشور هلند می باشد. این پایگاه بین رشته‌ای است و دامنه مطالب تحت پوشش این مجموعه شامل رشته های فنی Technical، پزشکی Medical، علوم اجتماعی Social Sciences، دبیات iterature، هنر Art و علوم انسانی Humanities می باشد.
4. مقاله Pubmed/Medlin : پابمد موتور جستجوی تحت وب رایگان است که دسترسی به چندین پایگاه داده اصلی در گستره وسیعی از رشته های علوم پزشکی و زیست شناسی را فراهم می کند. اصلی ترین پایگاه داده پاب‌مِد، مدلاین نام دارد که مهمترین و معروفترین پایگاه داده اطلاعات کتاب‌شناختی مقالات زیست-پزشکی است و به همین دلیل در برخی موارد دو واژه پاب‌مِد و مدلاین به جای یکدیگر بکار میروند.