چاپ مقاله در ژورنال های رایگان و پولی چه تفاوتی دارند؟

یک نوع دیگر از دسته بندی مجلات بین المللی بر اساس پولی بودن یا رایگان بودن چاپ مقاله است. خود مجلات پولی نیز به چند دسته نقسیم میشوند:

1. مجلات پولی معتبر دارای ایمپکت فکتور
2. مجلات پولی بدون ایمپکت و با اعتبار پایین
3. مجلات پولی بی اعتبار

اما یک نکته قابل توجه این است که این دسته بندی مجلات بر اساس پولی بودن، صرفا و به اشتباه در ایران دسته بندی می شود. در واقع  ژورنال پولی‌ همان ژورنالهای open access می باشند که مبلغ چاپ را به جای دریافت از user از author یا نویسنده دریافت میکنند تا paper یا مقاله برای همه قابل دسترسی‌ و استفاده باشد. اخیرا open access publishing حتی مورد توجه انتشارات معتبری مانند springer هستند و جدیداً هر دو آفر  publication suppose to subscription fee (چاپ با پرداخت حق اشتراک) یا open acess را به نویسندگان مقالات پیشنهاد میدهند.

اما مشکل از زمانی‌ ایجاد شد که تعدادی ژورنالها با اسامی مشابهی مانند :

applied sciences, world

applied sciences

middle east applied sciences و ... که به شکل جالبی‌ از فرمت چاپ یکسانی برخوردار میباشند و بنظر می‌رسد از یک منبع یکسان ساپورت میشوند، خود را ISI نامیدند و به شکل جالبی‌ همگی‌ فقط در zological record ایندکس میباشند و نه در sci. بنابرین امکان گرفتن ایمپکت فاکتور برایشان نیز وجود ندارد. این مجلات همان دسته سوم یا مجلات پولی بی اعتبار هستند که فاقد داوری تخصصی می باشند.

مثلا وقتی شما در رشته مثلا شیمی آلی فارغ التحصیل شده اید و یک مقاله ای در مورد ترکیبات آلی نوشتید. حال فرستادید به اینگونه مجلات، سردبیران اینگونه مجلات چون در رشته شما داور متخصص ندارند مقاله شما رو میفرستند به داوری که تخصصش مثلا فیزیک شیمی هست یا مهندسی شیمی هست که اطلاعات خیلی کمی از موضوع شما داره برای داوری. تازه این خوشبینانه ترین حالتش هست ممکنه یک مهندس موادی مقاله شما رو داوری کند اون موقع ایراد مقاله شما که یک داوری تخصصی و مختص رشته شما میتوانست بگیرد دیگه آن ایراد از مقاله شما گرفته نمیشود و به همون صورت با طرح چند تا سئوال الکی و در نهایت مقاله شما به همین راحتی چاپ میشود . بالاخره چند تا ایراد نیز خودش حسن هست که گرفته شده ولی اصل مطلب و ایراد مقاله شما هنوز باقی است. به این خاطر اینگونه مجلات کم اعتبار است.

اما اینکه همه ژورنالهای open access را بی‌ کیفیت بدانیم اشتباهی‌ بسیار بزرگ هست. copernicus که معتبرترین publisher open access دنیا در آلمان می‌باشد، ناشر مجموعه ای از ژورنال هأی بسیار با کیفیت مانند موارد زیر می باشد:

1. hydrology and earth system sciences (بهترین ژورنال فیلد hydrology متعلّق به دانشگاه دلفت با ایمپکت فاکتور ۲.۴۶۲)
2. natural hazards and earth sciences (معتبرترین ژورنال فیلد geohazards متعلّق به european geoscience union با ایمپکت فاکتور ۱.۳۵۷)
3. atmospheric chemistry and physics (ایمپکت فاکتور ۴.۸۸۱)

یا ژورنال هایی که  در publisher آمریکایی به نام hindawi چاپ میشوند و از کیفیت بسیار بالایی نیز برخوردارند.

1. journal of nanomaterials  (ایمپکت فکتور ۲.۲۲۱) 
2. abstract and /applied analysis (ایمپکت فکتور ۱.۰۲۳9)

یا publisher open access آمریکایی bentham که ژورنالهای بسیار با کیفیتی در medical sciences چاپ می‌کند.

1. current cancer drug targets (ایمپکت فکتور  ۵.۱۲۹)
2. current molecular medicine  (ایمپکت فکتور ۵.۰۹۶)
3. current alzheimer research (ایمپکت فکتور ۴.۹۷۱)

در تکمیل مطلب بالا باید گفت که دسته دیگری هم از ژورنالهای open access وجود دارند که به دلیل وابستگی به دانشگاها و مؤسسات تحقیقاتی‌ دارای اسپانسر بود و در نتیجه بصورت free charge چاپ میشوند. مانند موارد زیر:

1. maejo journal of science and technology که یک journal تایلندی می‌باشد و متعلّق به دانشگاه maejo تایلند
2. مجموعه turkish journal‌ ها  متعلّق به دانشگاه technical middle east turkey

اکثر مجلاتی که در اروپای شرقی‌ چاپ میشوند جز این دسته از ژورنال ها می باشند که بسیاری از آنها دارای ایمپکت فاکتور میباشند و از کیفیت قابل قبولی نیز برخوردارند. مانند ژورنالهای اشاره شده در زیر:

1. acta phyica polonica
2. polish academy of technical sciences
3. archives of mechanics

پولی بودن به هیچ وجه به معنی بی اعتبار بودن نیست. خیلی از مجلات معتبر هستند که charge دارند. عموما یه سری مجلات هستند که در یه فیلد خاص شناخته شده هستند و اعبتار دارند حالا اگر هم خیلی معتبر نباشند دارای یک سری شاخص هایی هست که به این مسئله کمک می کنند. 
مثلا خیلی ها تاکید دارند که حتما مقاله آنها ISI باشد، در حالیکه ISI فقط یک لیست هست که نشان می دهد ژورنال توسط ارگان تامسون ایندکس شده و تحت بررسی هست اما آن چیزی که در واقع شروع اعتبار مجله هست این است که یک مجله در JCR ( یا مجلات ISI ایمپکت دار) ایندکس شود و IF آن بالای 0.1 باشد. این یعنی  اینکه مجله فوق از حداقل اعتبار علمی برخوردار هست و خلاصه یه مجله ی الکی نیست.