چگونگی تشخیص اعتبار علمی کنفرانس

برگزاری کنفرانس در ظاهر کار ناپسندی نیست و رویه مدونی برای برخورد با کنفرانس های تقلبی وجود ندارد، بنابراین کلاهبرداری در این حوزه بسیار ساده می باشد. علاوه بر این، برگزاری کنفرانس سرمایه اولیه چندان زیادی هم نمیخواهد، به خصوص که جدیدا در تبلیغ برخی کنفرانسها روی برگزاری مجازی هم تاکید میشود و هزینه های رزرو سالن و پذیرایی و دعوت از اساتید و سخنرانان هم حذف شده است .

دانشجویان و فارغ التحصیلانی که برای گذراندن دوره و کسب نمره یا احراز شرایط برای ورود به مقاطع تحصیلی بالاتر به مقاله احتیاج دارند یا افرادی که به دنبال گواهینامه های حضور در همایشهای علمی تخصصی هستند، بازار بزرگی برای این کنفرانس های تقلبی پدید آورده اند و به نظر نمیرسد این وضعیت حداقل در بازه کوتاه مدت و برای ایران سامان پیدا کند. یکی از سئوالاتی که همیشه پرسیده می شود، ملاک انتخاب کنفرانس های مناسب و معتبر علمی بوده است.

معیارهای اصلی تمایز میان کنفرانس های معتبر و غیرمعتبر

قبل از اینکه برای شرکت در یک کنفرانس داخلی یا خارجی تصمیم بگیرید، باید هدفتان را مشخص کنید.

• اینکه به دنبال چاپ مقاله در یک مجمع علمی هستید؟
•  چه نوع مخاطبانی برای شما اولویت دارند، دانشگاهیان یا افراد حرفه ای صنعت؟
• قصد ادامه تحصیل دارید یا اینکه فرصتی برای ارائه دیدگاه برایتان پیش بیاید کافی است؟

هر ساله تعداد زیادی کنفرانس در داخل ایران و سایر نقاط جهان برگزار میشود.

انتخاب هدف را در گام اول جدی بگیرید. چون در غیر اینصورت، زمان زیادی را برای انتخاب یک کنفرانس هدر خواهید داد و احتمالا در مراحل بعدی پول زیادی را هم برای ثبت نام و شرکت در کنفرانس از دست میدهید.

برای بررسی اعتبار همایش های علمی داخلی میتوان معیارهای مختلفی را در نظر گرفت. اینکه نهاد علمی اداره کننده کنفرانس کیست؟ دبیرخانه کنفرانس های علمی معتبر غالبا توسط دانشگاهها و دانشکده ها، پژوهشکده ها یا انجمنهای علمی اداره میشود و این رویدادها در تقویم پژوهشی این مراکز علمی ثبت میشوند. اساتید، داوران و سخنرانان کنفرانس چه کسانی هستند؟ اسپانسرها و حامیان کنفرانس ها کدام مراکز یا سازمان ها هستند؟

تشخیص اعتبار علمی کنفرانس ها

کنفرانس های برگزار شده در رشته های مختلف معمولا زیر نظر مراکز مشخصی برگزار می شود و هیچ کنفرانس یا کنگره ای شخصی برگزار نمی شود. برای مثال در رشته مدیریت کنفرانس بین المللی مدیریت توسط دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف، کنفرانس بین المللی مدیریت استراتژیک توسط دانشکده مدیریت دانشگاه تهران و کنفرانس توسعه منابع انسانی توسط مرکز مطالعات بهره وری و منابع انسانی ایران اداره میشوند. اما متاسفانه در سالهای اخیر در رشته مدیریت با حجم بالایی از کنفرانس ها روبرو هستیم که توسط شرکت های تجاری برگزار می شوند و با دریافت هزینه از نویسندگان، گواهی پذیرش مقاله صادر میکنند. این کنفرانس ها معتبر نیستند، بنابراین مقاله و پولتان را برای شرکت در این کنفرانس ها هدر ندهید.

شورای سیاستگذاری و کمیته علمی در برگزاری کنفرانس ها

اکثر افرادی که در شورای سیاستگذاری یا کمیته علمی کنفرانس های معتبر عضویت دارند، به عنوان هیئت علمی یا عضو وابسته به یک نهاد علمی می باشند. البته در برخی کنفرانس ها و همایش های علمی، کمیته ای تحت عنوان کمیته صنعت یا کمیته مدیران به موازات کمیته علمی وجود دارد که از متخصصان و صاحب نظران غیردانشگاهی تشکیل شده است، اما غیرمعمول است که در یک کنفرانس معتبر بتوانید مدیران حرفه ای صنعت یا افرادی که سابقه فعالیت نظام مند در دانشگاهها وپژوهشکده ها را ندارند، در میان اعضای کمیته علمی ببینید.

گستره موضوعی کنفرانس ها

اگر نگاهی به محورهای موضوعی برخی از کنفرانسهای داخلی بیاندازید متوجه میشوید گویا این مسئله هنوز در کشور ما پابرجاست. برخی از کنفرانسهای داخلی همزمان چندین حوزه موضوعی را پوشش میدهند، بدون اینکه در این حوزه ها از مزیت خاص یا حمایت و پشتیبانی چهره های علمی شاخص در کمیته علمی برخوردار باشند. در حالی که کنگره ها و کنفرانس های خارجی کاملا تخصصی و صرفا در موضوع مشخصی برگزار می شود که این نشان از اعتبار بالای کنفرانس و تخصصی بودن آن است.

بررسی ژورنالهای همکار با کنفرانس ها

برخی از کنفرانس ها مقالات برتر هر دوره را در یک نشریه علمی چاپ میکنند. تعدادی از کنفرانس های معتبرداخلی با نشریات علمی پژوهشی مصوب وزارت علوم همکاری دارند و بررسی اعتبار این نشریات کار ساده ای است. برای مثال مقالات برتر هر دوره کنفرانس بین المللی مدیریت در فصل نامه علوم مدیریت ایران چاپ میشود. تعداد دیگری از کنفرانس ها با ژورنال های انگلیسی زبان همکاری میکنند. درباره آنها احتیاط کنید.
تعدادی از این ژورنالهای انگلیسی زبان در داخل کشور منتشر می شوند که ادعای داشتن ضریب تاثیر (Impact Factor) از موسساتی مانند تامسون رویترز دارند که قضیه این ادعاها روشن است و یک جستجوی ساده در سایت تامسون رویترز ادعای آنها را نقض میکند. در طرف مقابل، همه ژورنالهایی که در خارج کشور منتشر میشوند معتبر نیستند و بسیاری از آنها از ژورنالهای تقلبی به شمار میآیند.
یک راه خوب برای بررسی اعتبار ژورنالهای انگلیسی زبان همکار کنفرانس های داخلی، بررسی انتشارات و وابستگی دانشگاهی این ژورنال هاست. باز هم تکرار میکنم فریب ادعای داشتن ضریب تاثیر از تامسون رویترز را نخورید.

بررسی سابقه کنفرانس:

کنفرانس های معتبر معمولا در اولین دوره متوقف نمیشوند! و سالانه برگزار می شوند. تداوم کنفرانس ضمن اینکه معیار خوبی از اقبال مخاطبان است، میتواند به شما در بررسی و مقایسه روند رشد کیفی محتوای کنفرانس کمک کند .