مراحل انجام پایان نامه

پروسه انجام پایان نامه یک پروسه نسبتا طولانی می باشد که بایستی با دقت بالایی انجام گیرد. این را در ذهن خود داشته باشید " شروع نکنید که زود تمام کنید، شروع کنید که از کار خود لذت ببرید و به نتیجه خوب برسید". بایستی در طول انجام پایان نامه و به دنبال آن نگارش مقاله صبور باشید و تمامی مراحل کار را به ترتیب و با حوصله انجام دهید. مثلا تصور نکنید که بدون جمع آوری اطلاعات کافی بتوانید وارد مراحل بعدی شده و در نهایت نتایج قابل قبولی بگیرید.

برای شروع انجام یک پایان نامه باید 4 مرحله را در ذهن خود داشته باشید:

1. انتخاب مومضوع مناسب
2. جمع آوری اطلاعات 
3. سازماندهی اطلاعات و مشخص کردن ایده و هدف
4. تدوین مطالب و نگارش پایان نامه 

انتخاب موضوع خوب

برای انتخاب موضوع مناسب و خوب می توانید از روش های مختلفی استفاده نمایید:

• می توانید با افرادی که تجربه خوبی در زمینه موضوع شما دارند مشورت نمایید. مثلا خیلی از اساتیدی که در مراکز تحقیقاتی بعنوان محقق فعالیت می کنند، معمولا یک پروسه تحقیقاتی برای خودشان دارند که هر بخش از این پروسه را بعنوان یک موضوع پایان نامه به دانشجویان می سپارند. شما نیز می توانید با لینک شدن به این گروه ها، یکی از موضوعات را برای خودتان انتخاب نمایید و آن را بعنوان کار تحقیاتی پایان نامه انجام دهید.
• مورد دیگر برای یافتن موضوع پایان نامه، مراجعه به کتابخانه دانشگاه و مطالعه بخش پیشنهادات پایان نامه هایی که موضوع آنها مورد علاقه شما می باشد و دوست دارید در آن زمینه فعالیت کنید. این پیشنهادات هر کدام می توانند به عنوان یک موضوع پایان نامه در نظر گرفته شوند.
• مورد بعدی، بررسی Special Issues در پایگاه Elsevier می باشد. این بخش قطعا موضوعاتی را مطرح می کند که می توان از آنها چندین موضوع خوب انتخاب کرد.
• روش دیگر برای یافتن موضوع خوب، مراجعه به پروفایل مققین و اساتیدی هست که مقالات آنها سایتیشن بالایی در گوگل دارد. مثلا شما یک مقاله ای که موضوع آن برای شما جذاب است را انتخاب می کنید و مشاهده می کنید که سایتشن بالایی دارد. می توانید با سرچ کردن نام نویسنده مسئول مقاله در گوگل اسکولار، به مقالات چاپ  شده توسط آن محقق دسترسی پیدا کنید و از موضوعاتی که توسط ایشان و یا دانشجوهای این محقق کار شده ایده بگیرید.
• شرکت در کنفرانس های بین المللی که سالانه چندین بار در داخل و خارج کشور برگذار می شود نیز می تواند کمک کننده باشد. زیرا موضوعاتی که در این کنفرانس ها مطرح می شود، اغلب موضوعات روز دنیا می باشند و شما می توانید از آنها الهام بگیرید و یک موضوع خوب برای خود طرح کنید.

جمع آوری اطلاعات

منابع مختلفی وجود دارد که می توان از آنها برای جمع آوری اطلاعات پایان نامه خود استفاده کرد، مثل مقالات، کتاب ها ، وب سایت ها و...

• یک راه برای کسب اطلاعات در خصوص موضوع انتخاب، جستجو در محیط وب است. سایت های معتبر علمی که در زمینه موضوع شما مطالب و یافته های علمی را قرار می دهند می تواند بسیار مفید باشند. البته توجه داشته باشید که از سایت هایی برای جمع آوری اطلاعات خود استفاده کنید که تمامی مطالب آن دارای رفرنس یا منبع مشخصی باشد. مطالب بدون رفرنس قابل اعتماد نمی باشند.
• استفاده از پایگاه های اطلاعاتی که نمایه کننده مجلات معتبر ISI, ISC, SCOPUS , ... می باشند، منایع خوب و قابل اعتمادی برای جمع آوری اطلاعات هستند. از جمله این پایگاه ها، IEEE, SPRINGER, ELSEVIER و ... می باشند.
• مطالعه مقالات منتشر شده در 4 سال اخیر  یکی از بهترین راه های کسب اطلاعات در خصوص موضوع انتخاب شما می باشد. مقالات 4 سال اخیر اطلاعات جدید و یروز در خصوص موضوع شما ارائه می دهند و حتی می توانید برای نگارش بخش بیشینه پایان نامه خود از این مقالات استفاده کنید.
• کمک گرفتن از افراد خبره در زمینه موضوع انتخابی شما نیز می تواند به شما در جمع آوری اطلاعات کمک نماید. 

بخاطر داشته باشید زمانی کار شما ارزش خواهد داشت که منتشر شود و در اختیار دیگران قرار بگیرد. مثلا شما فرض کنید که پایان نامه خود را نوشته اید اما دفاع نکرده اید، در این صورت آیا می توانید مدرک تحصیلی خود را دریافت کنید؟ مسلما خیر. بنابراین فراموش نکنید که بعد از اتمام کار پایان نامه، همزمان با نگارش آن، نوشتن مقاله خود را نیز آغاز کنید. چاپ مقاله استخراج شده از پایان نامه علاوه بر اینکه باعث تکمیل شده نمره پایان نامه شما می شود ، به کار پژوهشی شما اعتبار می بخشد و دیگران نیز از یافته های شما مطلع می شوند.

سازماندهی اطلاعات و مشخص کردن ایده و هدف

اطلاعات جمع آوری شده از مقالات و وب سایت های مختلف بایستی در کنار یکدیگر قرار گیرتند، سازماندهی شوند تا بتوانید با استفاده از اطلاعات منسجم خود، هدف و ایده نهایی خود را مشخص نمایید. مثلا شما در بخش انتخاب موضوع تصمیم گرفته بودید بر روی روش های کاهش رشد سرطان معده کار کنید. بعد از جمع آوری اطلاعات در این خصوص، هدف خود را اینگونه تعیین می کنید " مهار رشد سلول های سرطان معده با مهار بیان ژن X با استفاده از داروی Y" . حالا شما یک موضوع تخصصی برای خود انتخاب کردید که هدف شما را مشخص می کند. با مشخص شدن هدف تقریبا کار انتخاب موضوع شما تکمیل می شود و شما می توانید کارهای پایان نامه خود را آغاز کنید. 

تدوین مطالب و نگارش پایان نامه 

مطالب جمع آوری شده در بخش قبل و مطالعات تکمیلی که بعد از مشخص شدن هدف و ایده انجام گرفته، برای آنکه بتواند در قالب پایان نامه دربیاید، بایستی  در بخش های مربوطه به خود قرار بگیرند.
معمولا پایان نامه ها دارای یک بخش مقدمه و بیشینه تحقیق است. سپس روش کار مطرح می شود و در نهایت نتایج کار و بخش بحث نوشته می شود. بیشتر مطالبی که از مطالاعات خود جمع آوری کرده اید، مربوط به بخش مقدمه و بیشینه می شود. روش کار منحصر به مطالعه شما می باشد و حتی می تواند برگرفته از یک روش تحقیقاتی مشابه با کار شما باشد. این بخش بایستی با دقت بیشتری نوشته شود تا اگر فرد دیگری خواست کار شما را تکرار نماید بتواند به روش کار شما استناد نماید و با اطمینان آن را انجام دهد. 
بخش نتایج معمولا بعد از اتمام کار عملی و گرفتن نتایج کار نوشته می شود. این قسمت در واقع بخش اصلی پایان نامه شما می باشد که توجه داوران پایان نامه و اساتید بیشتر بر وری این قسمت خواهد بود. بنابراین لازم است تا تمرکز و تسلط بیشتری بر روی یافته های خود داشته باشید.
قسمت بحث پایان نامه، در واقع مقایسه نتایج خود با نتایج کار دیگران می باشد. در واقع در این بخش شما نتایج کارهای دیگران را مطرح می کند و نتایج آنها را با نتایج کار خودتان مقایسه می کنید و در نهایت یک نتیجه گیری کلی از کارتان می نویسید.