ویرایش کتاب

ویراستاری چیست ؟

ویرایش ، یک واژه ی فارسی است که در برابر کلمه ( Editing ) انگلیسی نهاده شده است و بیشتر دست اندرکاران نشر کتاب، مقالات و مجلات آن را پذیرفته اند. ویرایش از لحاظ دستوری اسم مصدر است و مصدر آن ویراستن است و معناهای مختلف آن در فرهنگ معین ذیل کلمه پیراستن  آمده است.

هر نوشته ای باید از جهات گوناگون محتوا، زبان، دقت، نظم، آراستگی، رعایت علائم نگارشی، رعایت نکات دستوری و املائی و نگارشی بازبینی شود. بازبینی نوشته ویرایش نام دارد. ویرایش بایدپس از نگارش صورت بگیرد؛ زیرا به هنگام نگارش نویسنده از حالت طبیعی و عادی خود جدا شده و بیشتر به تفکّر، خلاقیّت و آفرینش توجّه می کند پس از این مرحله باید نوشته از جهات گوناگون و اصلاح و ویرایش شود. بسیاری از ما ترس این که مطلب مان نادرست یا مورد پسند دیگران قرار نگیرد نمی نویسیم. ترس مانع تفکر و بروز خلاقیّت می شود امّا پس از نگارش می توان خطاهای نگارشی و دستوری را اصلاح کرد.

انواع ویرایش کتاب

۱- ویرایش فنّی :این مرحله از کار، شامل تمام یا بخشی از مسائل زیر است:

به کارگیری قواعد رسم الخط
نشانه های فصل
پاراگراف بندی
تنظیم ارجاعات
یک دست کردن اصطلاحات
مشخّص کردن عناوین یا واژه ها و عبارات و اصطلاحات
تصحیح معادل فرنگی اصطلاحات فنّی
تعیین محلّ تصاویر و اشکال و جدول ها
مراعات شیوه های مناسب برای معرفی مشخّصات کتاب شناسی
تهیه ی فهرست مندرجات، فهرست تفصیلی، واژه نامه و فهرست های دیگر

تنظیم صفحه ی عنوان و صفحه ی حقوق، اعراب گذاری های لازم، تبدیل مقیاس ها و سنوات. تنظیم و تهیّه ی مقدمه ی ناشر (در صورت لزوم) از وظایف ویراستار است.

۲- ویرایش زبانی و ساختاری : شامل اصلاح خطاهای دستوری، رفع حشو و زواید، اصلاح واژگان و تعبیرات و ساختار جملات، تصحیح خطاهای منطقی.

۳- ویرایش تخصّصی: شامل اصلاح معایب و مسامحات و بی دقتی های عملی و فنی که معمولاً به کمک متخصصان انجام می گیرد.

ویرایش فنی نشانه گذاری : از مهم ترین موارد توجه در ویرایش فنی رعایت، متناسب و درست نشانه گذاری است. هر نوشته ای فاقد نشانه های سجاوندی باشد. به دشواری خوانده می شود و قدرت ایجاد ارتباط با خواننده را از دست می دهد. نوشته ی بدون ویرایش ممکن است به چند شکل متفاوت خوانده شود. در نوشتار به دلیل آن که مکث و تکیه و آهنگ را نمی توان با حروف الفبا منعکس کرد، از نشانه های سجاوندی استفاده می کنیم. این نشانه ها بخش های مختلف کلام را به جمله و گروه تقسیم می کنند و روابط اجزای جمله را برای خواننده روشن می سازند.

با کمک علایم نگارشی می توانیم :

• – تکیه ها و آهنگ کلام نوشته را رعایت کنیم.
• – نوشته ها را با سرعت و دقت و به راحتی بخوانیم.
• – مفهوم نوشته ها را به خوبی دریابیم.
• برای آن که علایم نگارشی را بهتر بشناسیم و آن را در نوشته هایمان به خوبی به کار ببریم، موارد کاربرد و نام هر یک از آن ها را برای سهولت یادگیری در جدول بعد می آوریم.

شیوه ی خط فارسی

• یک دست کردن شیوه ی خطّ فارسی ضرورتی است که مدت هاست به عنوان اصلی ترین موضوع فرهنگستان زبان فارسی مورد توجه است. رعایت این یک دستی، در سهولت خواندن متن ها کمک شایانی به خواننده خواهد نمود. یکی از موارد جدا نویسی است. با جدا نویسی کلمات و رعایت قواعد شیوه ی املا از چند گانگی پرهیز می شود و در نتیجه کا ر انتقال پیام آسان تر می گردد. در این قسمت، برخی از نکات مهم برای یک دست کردن شیوه ی خّط فارسی ذکر می شود. جز موارد ستاره دار(*) املای بقیه ی موارد به هر دو صورت درست است.

در این شیوه نامه بنا بر چند اصل است:

۱- رعایت موازین دستور زبان فارسی
۲- استقلال کلمات
۳- مطابقت نوشتار و گفتار
۴- تبعیت واژگان بیگانه از شیوه ی املای فارسی
۵- سهولت در خواندن

 معمولا یکی از مواردی که در نگارش کتابهای ایرانی به دست فراموشی سپرده می شود مبحث ویرایش کتاب می باشد. موسسه پژوهش برتر، برای ویرایش کتاب موارد زیر را مورد بررسی قرار می دهد:

• ویرایش و اصلاح کردن اشتباهات املایی. بعنوان مثال کلمه "خاهش" بصورت کلمه "خواهش" اصلاح می شود.
• رعایت نشانه گذاری های درست در متن
• رعایت قوانین عددنویسی، فرمول نویسی، اختصارنویسی و ...
• رعایت پاراگراف بندی. بعنوان مثال جمله هایی که یک مفهوم یا موضوع خاص را توضیح می دهند باید در یک پاراگراف قرار بگیرند.
• رعایت قوانین مربوط به ارجاع دهی و منبع نویسی
• کنترل اندازه و فونت حروف، سرفصل ها، زیر بخش ها و ...
• ساده سازی و روان کردن جملات طولانی و مبهم متن
• معادل سازی فارسی برخی واژگان لاتین
• اصلاح کردن اشتباهات دستوری و جمله بندی
• رعایت انسجام و یکپارچگی مطالب در متن
• حذف و یا کاهش مطالب اضافی و غیرضروری و یا تکراری
• بازبینی و اصلاح مطالب غیر علمی و اشتباه و متناقض
• درج پاورقی در موارد مورد نیاز
• مطابقت سازی متون (در کتابهای ترجمه شده )

البته قابل ذکر است که ویرایش فنی و ساختاری را تقریبا هر فردی که آشنایی با ادبیات و نگارش داشته باشد می تواند انجام دهد ولی برای ویرایش تخصصی و محتوایی حتما باید فردی این کار را انجام دهد که از لحاظ علمی و تخصصی تسلط کامل با موضوع دارد.

بخش عمده دیگری از خدمات مربوط به ویرایش کتاب، مربوط به ویرایش کتابهای ترجمه شده می باشد. موسه پژوهش برتر جهت ویرایش کتابهای ترجمه شده دارای مترجمان متخصصی هست که در زمینه ویرایش کتاب تخصص و تبحر کافی دارند. البته در موسسه، ما فقط ویرایشات فنی و دستوری را انجام می دهیم ولی خدمات ویرایش محتوایی ارائه نمی دهیم.

جهت کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه لطفا با کارشناسان موبرطه در این زمینه مشورت نمایید.

ایمیل موسسه پژوهش برتر: p.bartar100@gmail.com

شماره های تماس موسسه پژوهش برتر:     09214572013   -    ⌕