سرقت علمی از خود چیست؟

از عمده مسائلی که جامعه علمی هم اکنون با آن دست و پنجه نرم می‌کند سرقت علمی می‌باشد. با گسترش و توسعه آثار علمی تحقیقات و پژوهش ها دسترسی به منابع موجود در هر زمینه به مراتب ساده تر شده است و دانشجویانی که انگیزه و هدفی از پژوهش ندارند دچار سرقت علمی می‌شوند. به هیچ عنوان نویسنده ای حق استفاده از منابع موجود را ندارد و باید قبل از اینکه مقاله را به یک ژورنال سابمیت کند ابتدا از ناب بودن محتوای آن اطمینان حاصل نماید. از دیگر مشکلاتی که در طول چند سال اخیر در رابطه با سرقت علمی وجود دارد این است که نویسندگان نمی‌دانند که به آثار قدیمی خود نیز نمی‌توانند مراجعه کنند و استفاده از منابع گذشته نیز سرقت علمی محسوب می‌شود. سرقت علمی از خود self plagiarism نوعی سرقت علمی است که نویسنده صراحتا به صورت مستقیم از آثار گذشته خود استفاده می‌کند. این دسته از نویسندگان ادعا می‌کنند چون آثار مال خودشان است، می‌توانند هر وقت که بخواهند دوباره از آن‌ها استفاده کنند یا اینکه می‌گویند چون از ایده‌های دیگران استفاده نکرده‌اند، پس دزدی‌ای صورت نگرفته است.

زمانی که یک نویسنده مقاله یا کتابی را می‌نویسند برای چاپ آن باید تمام حقوق آن را به ناشر واگذار نماید بنابراین نویسنده دیگر نمی‌تواند بار دیگر محتوای آثار پیشین خود را در جای دیگری منتشر کند. جامعه علمی در انتظار مقالات و کتابهایی می‌باشد که ناب و جدید باشند و حامل اطلاعات و مطالب جدید باشند. لذا نویسنده اگر دوباره بخواهد آثار قدیمی و گذشته خود را در قالب مقاله جدید بنویسد و ارائه کند امتیازی ندارد. سرقت علمی از خود کاملا غیر قانونی می‌باشد و اگر نویسنده بخواهد از این طریق آثار علمی خود را تکمیل کرده و در جامعه انتشار دهد روشن است که دچار سرقت علمی خواهد شد.

چرا سرقت علمی از خود یا self-plagiarism نادرست است؟

اغلب نویسندگان چنین گمان نمی‌کنند که سرقت از خود نادرست باشد اما زمانی که در مرحله داوری مقاله شان به دلیل وجود سرقت علمی از خود ریجکت می‌شود امتیاز چاپ مقاله را از دست می‌دهند و قدرت اصلاح و بازنویسی مقاله را ندارند. سه دلیل وجود دارد که نویسنده باید به خاطر این 3 دلیل از سرقت علمی خود یا self plagiarism پیشگیری کند.

حق تالیف ناشر

اغلب نویسندگان چون مقاله را خودشان نوشته اند محتوای آنرا متعلق به خود می‌دانند غافل از اینکه زمانی که حق انتشار مقاله را به ناشر می‌دهید با اینکه شما مالک اصلی محتوای مقاله می‌باشید اما ژورنال نیز نسبت به محتوای مقاله مالکیت دارد از اینرو استفاده مجدد از محتوای مقاله غیر قانونی می‌باشد و باید ارجاع دهی و منبع نویسی به صورت واضح و مستقیم انجام شود. اگرچه ممکن است خلاف عقل سلیم به نظر برسد، اما از دیدگاه قانون، استفاده مجدد از واژه‌های خودتان، حتی اگر خودتان آن‌ها را نوشته باشید، نقض کپی‌رایت است.

بخش داوری و کنترل ژورنالها

هر ژورنال بخش داوری و کنترل دارد که مقاله در این بخش بررسی و کنترل کیفیت می‌شود مقالاتی که سابمیت می‌شوند همان ابتدا توسط قوی ترین ابزارهای تشخیص سرقت علمی بررسی می‌شوند و در صورت مشاهده جملات یا کلمات تکراری مقاله ریجکت می‌شود. حتی اگر ریجکت نشود پذیرش آن به تاخیرخواهد افتاد. نرم‌افزارهایی مانند iThenticate® به صورت دقیق سرقت علمی موجود در مقاله را کنترل و بررسی می‌کنند بنابراین اطمینان داشته باشید که اگر دست به سرقت علمی بزنید یقینا مقاله ریجکت خواهد شد.

قانون بنیادی مقاله‌های پژوهشی

مهم‌ترین دلیل اجتناب از سرقت علمی از خود یا self-plagiarism لزوم یکپارچگی در ثبت یافته‌های پژوهشی‌ و اکتشافات علمی است. فرض بر این است که هر مقاله انتشار یافته‌ای، دانش جدیدی را ارائه می‌کند و درک ما را از جهان گسترش می‌دهد. اگر مقاله‌تان شامل اطلاعات بازیافتی بدون ارجاع باشد، وانمود می‌کنید که کشفیات کاملاً جدیدی را ارائه کرده‌اید.

استفاده مجدد از داده‌های قدیمی و بازنشر آن‌ها جایگاه‌تان را در حوزه مطالعاتی مورد نظر خدشه‌دار می‌کند و به اعتماد عمومی نسبت به پژوهش و علوم لطمه می‌زند.

جلوگیری از دزدی علمی از خود

نویسنده باید اخلاق پژوهشی را در اولویت قرار دهد و به تمامی منابعی که از آنها استفاده کرده است ارجاع داده و رفرنس نویسی را تکمیل نماید.
نویسنده باید آثار قبلی خود را تمام شده در نظر بگیرد و یقین داشته باشد اثری که ثبت رسمی شده است هم اکنون متعلق به ناشر می‌باشد.
نویسنده می‌تواند از تحقیقات پیشی خود الگو بگیرد ولی نمی‌تواند محتوای آنرا کپی کند و در مقاله جدید خود منتشر نماید.
باید در نویسنده انگیزه جدیدی ایجاد شود تا بتواند در راستای اهداف و انگیزه ها فعالیت پژوهشی انجام دهد.
نویسنده باید با استاندارد و قانون چهارچوب اصولی مقاله نویسی را رعایت نماید.

نحوه تشخیص و رفع(Self plagiarism)

برای جلوگیری از ارتکاب به سرقت علمی یا سرقت از خود (self-plagiarism) باید قبل از اینکه مقاله را به ژورنال سابمیت کنید آنرا از لحاظ میزان سرقت علمی بررسی نمایید. برای بررسی سرقت علمی موجود در مقالات باید از سایت ها و نرم افزارهای تشخیص سرقت علمی استفاده کنید که بسیار دقیق می‌باشند و می‌توانید به کمک ابزارها سرقت علمی و مشابهت موجود در متن را پیدا کنید. اغلب نرم افزارها با پرداخت حق اشتراک خدمات ارائه می‌کنند و از این رو قابل اطمینان هستند و دسترسی به پایگاه داده تمامی ژورنالها دارند. می‌توانید قبل از سابمیت از این ابزاها استفاده کنید و محتوای مقاله خود را از لحاظ استاندارد بودن بررسی نمایید تا بعد از سابمیت مقاله مشکلی پیش نیاید.

شما به عنوان یک نویسنده باید اخلاق پژوهشی را رعایت فرمایید و سعی کنید به هیچ عنوان مرتکب سرقت علمی یا چنین خطاهای ناشایستی نشوید تا علاوه بر حفظ کیفیت و اعتبار محتوای مقاله بتوانید در زمینه توسعه دانش و علم نیز گام های مستحکمی بردارید. سرقت علمی از خود اعتبار نویسندگی و اعتبار آثار پیشی شما را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد بهتر است از چنین اقدام ناشایستی پیشگیری شود تا کیفیت و اعتبار حفظ شود.