انواع مقالات بر اساس محتوای آن‌ها
پژوهش برتر: انواع دسته بندی های متفاوتی از مقالات در حوزه مقاله نویسی وجود دارد. رایج ترین این دسته بندی ها، دستی بندی مقالات بر اساس محتوای نگارش شده می باشد.
اینکه مقاله شما پژوهشی محصوب شده و یا ترویجی است، یک مقاله مروری ساده است و یا در دسته بندی تحلیلی ها قرار می گیرد، دسته بندی می شوند. اما اهمیت این محتواست که نشان می دهد مقاله شما در چه جایگاه علمی باید قرار گرفته و شما برای انتشار این محتوا، باید سراغ چه مجلاتی بروید.
از چاپ یک مقاله در روزنامه خبری تا چاپ یک مقاله در مجلات بزرگ علمی جهان، این دسته بندی محتواست که هدف شما را مشخص خواهد نمود. و این محتوا، توسط نحوه و اصول نگارش، آن هم بر اساس قالب‌های تعریف‌شدۀ پژوهشی است که تشخیص داده می شود. پس اگر از همان ابتدا هدفتان را مشخص کنید و انگیزه‌تان از نوشتن یک مقاله و برنامه‌تان برای چاپ آن را مدنظر داشته باشید، قطعاً «نوع» و «قالب» مقاله برای‌تان مهم خواهد بود. مقالات بر اساس محتوای اطلاعات مقاله به چهار نوع پژوهشی یا تحقیقی، تحلیلی یا ترویجی، مروری، و گردآوری تقسیم می‌شوند:
1. مقالۀ پژوهشی (تحقیقی)
برگرفته از پژوهشی است که به‌تازگی پایان یافته است و چون متکی بر یافته‌های تحقیقاتی است، گزارش تحقیق نیز به آن گفته می‌شود. این نشان می‌دهد که ویژگی منحصر به‌فرد مقالۀ پژوهشی، داشتن یک ایده یا ابتکار یا نتیجۀ کاملاً جدید و تازه است. به عبارت دیگر مقالۀ پژوهشی حاوى ایده یا موضوعى کاملاً نو یافته است، به این معنا که پژوهشگر طى یک کار پژوهشى دقیق، ایده، موضوع، یا روش جدیدى را مطرح مى‌کند و به نتایج کاملاً جدیدى دست مى‌یابد که پیشتر وجود نداشته است.
2. مقالۀ تحلیلی (ترویجی)
این نوع مقاله که به نام مقالۀ نظری نیز شناخته می‌شود، تحقیقی است که مؤلف با استفاده از منابع پژوهشی پیشین، نظریۀ خاصی را در حوزۀ کار خود مطرح می‌نماید. در این نوع مقاله نویسنده ممکن است نظریه‌های قبلی را گسترش دهد، آن‌ها را با استفاده از شواهد استحکام بخشد، آن‌ها را به‌شکل دیگری بیان کند یا آن‌ها را مورد تأمل و تردید قرار دهد. بنابراین مشخص است که در این نوع از مقاله، نویسنده موضوع یا ایده‌اى را که وجود دارد، از جنبه یا جنبه‌هایى معمولاً جدید مورد تجزیه و تحلیل قرار مى‌دهد و نتایج مشخصى از تجزیه و تحلیل انجام‌شده، ارائه مى‌کند که تازگى دارد.
3. مقالۀ مروری (تألیفی)
ویژگی خاص مقالات مروری این است که برخلاف انواع پژوهشی و تحلیلی، حاوی یک ایده و دیدگاه جدید نیستند، بلکه کار آن‌ها پرورش ایده‌ای است که از پیش وجود داشته است. در این نوع مقاله، نویسنده با مطالعۀ متون علمی، مطالبى را دربارۀ یک ایده یا موضوع از منابع مختلف، گرد‌آورى مى‌کند و سپس مقاله را با ساختارى جدید و طرح نتیجه‌گیرى‌هاى مشخص و گاه همراه با اعلام نظر، تنظیم و تألیف مى‌نماید. بنابراین می‌توان گفت که این مقاله به تحلیل کلان و ارزیابی انتقادی نوشته‌هایی می‌پردازد که قبلاً منتشر شده است. مؤلف مقالۀ مروری از طریق مقوله‌بندی، یکپارچه‌سازی، و ارزشیابی متون منتشر شدۀ پیشین، سیر پیشرفت پژوهش‌های جاری را در جهت روشن ساختن مسئله‌ای مشخص دنبال می‌کند.
4. مقالۀ گردآوری
این نوع مقاله صرفاً به گردآوری و انعکاس دیدگاه‌های مختلف مندرج در نوشته‌های مرتبط با موضوعی خاص می‌پردازد و در واقع کار تازه‌ای را عرضه نمی‌کند. در این نوع مقاله که معمولاً گزارش بررسى‌هاى آزمایشگاهى و یا مطالعات آمارى در یک موضوع است، نویسنده ضمن استفاده از روش‌هاى موجود در مطالعۀ موضوع، نتایج مطالعه خود را گزارش مى‌کند. معمولاً نتایج به کمک آمار و ارقام بیان مى‌شوند. تفاوت آن با مقاله تحلیلی این است که به ارائه نظریۀ جدیدی منتهی نمی‌شود و نیز با مقاله مروری این تفاوت را دارد که الزاماً به سنجش و ارزیابی کلیه آثار قبلی نمی‌پردازد. البته باید این را هم اضافه کنیم که چنانچه در این نوع از مقاله از روش‌هاى معتبر و علمى تحلیل آمارى استفاده شود و نتایج ارائه‌شده هم تازگى داشته باشد، مى‌توان آن را یک مقالۀ تحلیلی هم به شمار آورد.
البته علاوه بر ۴ مورد ذکر شده، گونه‌های دیگری از نوشته‌های مجلات وجود دارند که از فراوانی کمتری برخوردارند؛ نظیر یاداشت‌های انتقادی، نقد و بررسی، گزارش کوتاه و غیره که‌چندان در چارچوب موضوعی مورد بحث قرار نمی گیرد.
