سرقت علمی اساتید

سرقت علمی چیست؟

هر گونه تجاوز به حریم فکری و علمی نویسندگان دیگر سرقت علمی محسوب می‌گردد. وقتی یک نویسنده, نقاش, شاعر و ...هر اثر هنری را در ذهن خود یا در کاغذ ثبت می‌کند این ایده و طرح اصلی متعلق به او می‌باشد. افراد بسیاری هستند که هیچگونه ایده و خلاقیتی ندارند و می‌خواهند با سرقت ایده های دیگران خود را در عرصه رقابت قرار دهند. اگر چنین اتفاقی بیفتد بی‌بند و باری در جامعه افزایش بسیاری میابد و حقوق کسانی که زمان خود را صرف  رسیدن به یک طرح یا ایده جدید می‌کنند پایمال می‌شود. متاسفانه در طول سالهای اخیر خبرهای بسیاری از سرقت علمی اساتید به گوش رسیده است. دانشجویان که برای کسب اطلاعات بیشتر و راهنمایی از اساتید در مورد طرح و ایده خود مشورت می‌خواهند استاد مربوطه جهت سواستفاده علمی و برای اینکه خود صاحب آن ایده شوند دست به سرقت آن می‌زنند و سعی می‌کنند قبل از دانشجو این اثر را با نام خود ثبت کنند. اساتید تنها قشری هستند که بیشتر در معرض دچار شدن به سرقت علمی قرار می‌گیرند. سرقت علمی نوعی فریب‌کاری در محیط علمی است و در خوشبینانه‌ترین حالت و در صورت غیرعمدی بودن آن، نوعی سهل‌انگاری است اما از دیدگاه داوران ژورنالها سرقت علمی به صورت عمدی و سهوی مجازات یکسانی دارد.

دلایل ارتکاب سرقت علمی اساتید

اساتید از این جهت که بیشتر نیاز به ارتقای رزومه دارند و بیشتر در عرضه رقابتی هستند لازم است که رزومه خود را تقویت کنند. امروزه در کشور ما با توجه به افزایش اهمیت اقدامات پژوهشی رقابت نیز افزایش یافته است. اساتید سعی می‌کنند ایده ها و آثار علمی دانشجویان را به نام خود ثبت نمایند. متاسفانه کمبود انگیزه و اعتماد به نفس در برخی از اساتید موجب سرقت علمی شده است. از جمله اصلی ترین دلایل ارتکاب اساتید به سرقت علمی می‌توان موارد زیر را نام برد:

• شهرت‌طلبی و زیاده‌طلبی؛
• عدم وجود قوانین و منشورهای اخلاقی مدون؛
• عدم آموزش و نهادینه‌سازی فرهنگ رعایت مالکیت معنوی؛
• نبود مراکز و نهادهای تدوین، اجرا و ارزیابی قوانین مربوط در کشور؛
• سهم اندک پژوهش از تولید ناخالص ملی در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته که این شاخص بیش از سه درصد است، موجب تنزل کیفیت پژوهش‌ها می‌شود.

نحوه تشخیص سرقت علمی اساتید

سرقت علمی در متن مقالات و هر گونه آثار علمی و هنری دیگر کاملا غیر اخلاقی محسوب می‌شود و شما اگر یک مقاله دارای سرقت علمی را به ژورنالهای معتبر سابمیت کنید حتما ریجکت خواهد شد. باید قبل از اینکه به فکر سابمیت مقاله باشید ابتدا مقاله را از لحاظ میزان مشابهت های ادبی بررسی کنید. گاها ممکن است به صورت سهوی و ناخواسته اتفاق بیفتد. تشخیص سرقت علمی در مقالات نیاز به ابزارهای پیشرفته و بسیار قدرتمند دارد. برای تشخیص سرقت علمی موجود در مقالات می‌توانید از سایتها و نرم‌افزارها استفاده کنید. برخی از سایت ها به صورت رایگان و برخی دیگر به صورت پولی خدمات ارائه می‌کنند. که بهتر است از ابزارهای پولی استفاده کنید چون دسترسی به پایگاه داده مجلات پولی دارند و گستره وسیعی را تحت پوشش قرار می‌دهند. این ابزار ها بخش هایی را که تشابه ادبی دارند را به صورت هایلایت نمایش می‌دهند. اساتید عزیز می‌توانند از این ابزار ها جهت تشخیص استفاده کنند. 

نحوه رفع سرقت علمی 

رفع سرقت علمی یا همان پارافریز کردن به بازسازی و ویراستاری جملات جهت از بین بردن تشابهات علمی گفته می‌شود. 3 روش برای پارافریز کردن یک مقاله وجود دارد:

روش اول 

 می‌توانید زمان و شخص فعل ها را تعویض کنید تا جمله نسبتا تشابهش را به جملات پیشین از دست بدهد. باید مد نظر داشته باشید که تغییر گرامر جملات باعث نشود جمله از لحاظ معنا و مفهوم دچار اشتباه شود.

روش دوم

ترتیب قرار گرفتن لغات در جمله را تغییر دهید. ترتیب و لغات کلمات موجود در جمله را تغییر دهید. تغییر ترتیب لغات در عبارت یا جمله معمولا راحت تر از پیدا کردن مترادف است و احتمال خطا در آن کمتر است. با این وجود، بعضی مواقع تعیین اینکه کدام لغات را تغییر دهیم ساده نیست. همچنین وقتی ترتیب لغات را تغییر می‌دهید، ممکن است لازم باشد که ساختار برخی لغات را نیز تغییر دهید. یا اینکه لازم باشد لغات دیگری را نیز اضافه کنید تا جمله از لحاظ گرامری درست باشد.

روش سوم

کلمات مترادف و هم معنی را جایگزین لغات جدید نمایید. اکثر زبان آموزان سعی می‌کنند از این روش استفاده کنند، اما این روش قدری سخت است. درست است که در زبان انگلیسی و فارسی برای یک لغت مترادف های زیادی وجود دارد. اما این مترادف ها همیشه همان معنی را نمی‌دهند. و با کاربرد کلمه ای هم معنی با کلمه اولیه معنی جمله عوض می‌شود هرچند که معنی کلمه یکی است ولی در شرایط و جملات مختلف معانی متفاوت می‌دهد.

معایب سابمیت مقاله بدون پارافریز کردن

چنانچه اساتید یا نویسندگان مقاله ای را بدون اینکه پارافریز نمایند به مجله ای سابمیت کنند علاوه بر اینکه اعتبار نویسندگی خود را از دست می‌دهند و به عنوان یک سارق علمی شناخته می‌شوند و سایر کارهای پژوهشی و تحقیقاتی آنان نیز اثری نخواهد داشت. موقعیت شغلی و اجتماعی شما به خطر خواهد افتاد و نمی‌توانید در موقعیت های جدید شغلی و استخدامی قرار بگیرید در نظر داشته باشید که حتما قبل از سابمیت مقاله ابتدا پارافریز انجام شود.